Sadownictwo na świecie i w Polsce
Sadownictwo – uprawa drzew owocowych i krzewów owocowych – ma ogromne znaczenie gospodarcze i społeczne. Najwięksi światowi producenci owoców to Chiny, USA, Turcja i Brazylia, gdzie obok jabłek uprawia się również gruszki, cytrusy, winogrona czy owoce jagodowe. W obszarze sadownictwa postęp naukowy, takie jak nowe odmiany, biotechnologia i zintegrowane techniki upraw, pomaga zwiększać plony oraz ograniczać wpływ na środowisko. Jabłka należą do najpopularniejszych owoców na świecie – wartość ich produkcji jest kluczowa dla zdrowia i gospodarki wielu społeczeństw.
W Polsce sadownictwo, zwłaszcza jabłkowe, jest jednym z filarów rolnictwa. W 2022 roku zbiory jabłek osiągnęły rekordowe 4,26 mln ton – dzięki czemu Polska od lat jest największym producentem jabłek w Unii Europejskiej. Kluczowymi regionami są m.in. okolice Grójca i Warki w Mazowszu oraz Sandomierz na Lubelszczyźnie, gdzie korzystny klimat i żyzne gleby sprzyjają wysokiej jakości plonów.
Współczesne wyzwania sadownictwa
Sadownictwo stoi dziś przed wieloma wyzwaniami związanymi z klimatem, rynkiem i regulacjami. Wśród najważniejszych wyróżniamy:
- Zmiany klimatyczne – coraz częstsze przymrozki wiosenne, fale upałów, susze i gwałtowne burze z gradem zaburzają cykle roślin i narażają drzewa na straty. Wyższe temperatury przyspieszają kwitnienie, co zwiększa ryzyko uszkodzeń wiosennym przymrozkiem.
- Presja chorób i szkodników – globalizacja i ocieplenie sprzyjają pojawianiu się nowych zagrożeń (np. owocnica plamoskrzydła Drosophila suzukii), a długotrwałe stosowanie tych samych środków zwiększa odporność patogenów na pestycydy.
- Rosnące koszty produkcji – drożeje paliwo, energia, nawozy i środki ochrony roślin, a braki pracowników sezonowych utrudniają zbiór owoców. Wzrost kosztów zmusza sadowników do poszukiwania oszczędności we wszystkich obszarach produkcji.
- Konkurencja i presja cenowa – tanie importowane owoce (np. z Ukrainy czy Ameryki Południowej) obniżają ceny skupu jabłek, co przy wysokich kosztach własnych zmniejsza opłacalność wielu gospodarstw. Coraz niższe ceny w połączeniu z rosnącymi wymaganiami ekologicznymi wymuszają restrukturyzację branży.
- Zmieniające się preferencje konsumentów – rośnie popyt na owoce ekologiczne i lokalne, ale jednocześnie w Polsce obserwujemy spadek konsumpcji jabłek na osobę. Producentów stawia to przed dylematem: jak ograniczyć chemię, nie tracąc jakości i przyjazności dla rynku.
